Η μετά – (COVID 19) Οικονομία…..
- 24/04/2020
- Posted by: Av-Economics
- Category: Οικονομικά
Τον τελευταίο καιρό η χώρα μας όπως και όλος ο πλανήτης αντιμετωπίζει το μεγάλο πρόβλημα της εξάπλωσης του νέου τύπου Κορονοϊού (COVID-19). Η επικινδυνότητα του νέου ιού είναι πλέον φανερή καθώς τα στοιχεία μας για τον ίο στις 24-4-2020 σε παγκόσμιο επίπεδο αριθμούν 2.710.264 κρούσματα , 190.896 θανάτους σε 185 χώρες του πλανήτη. Στη χώρα μας τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι 2.463 και οι θάνατοι ανέρχονται σε 127 www.arcgis.com. Ποίες είναι όμως οι επιπτώσεις του ιού σε οικονομικό επίπεδο για την χώρα μας ;
Σίγουρα οποιαδήποτε πρόβλεψη για την πορεία της χώρας σε μια τόσο ασταθή οικονομική και υγειονομική κατάσταση είναι επισφαλής στην εξαγωγή συμπερασμάτων , όμως θα γίνει προσπάθεια να προσεγγιστεί το θέμα με το ήδη υπάρχον νομοθετικό υλικό και τους μέχρι τώρα επίσημους αριθμούς που έχουμε στην διάθεση μας.
Από τις 9-03-2020 όπου και ξεκίνησε ουσιαστικά το κλείσιμο των πρώτων σχολείων, και μέχρι σήμερα μετά από 6 Πράξεις Νομοθετικού περιεχομένου μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων της χώρας βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας.
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία σε 1.415.370 επιχειρήσεις 205.984 βρίσκονται σε αναστολή λειτουργίας και από τους 4.178.199 εργαζόμενους σε αναστολή σύμβασης βρίσκονται 1.063.098 ή αλλιώς το 25,4% των επιχειρήσεων (ΕΛΣΤΑΤ ,2020). Το μεγαλύτερο μέρος των καταλυμάτων 87,1% , εστίαση 80,9%,εκπαίδευση 88,8% , αθλητικές δραστηριότητας και ψυχαγωγίας 86,7% να βρίσκονται σε ένστολη λειτουργίας . Χωροταξικά οι περιοχές που η αναστολή της λειτουργίας των επιχειρήσεων έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι η περιοχή του Νοτίου Αιγαίου 34,4% ,Ιονίων Νήσων 29,8% και Αττικής 16,1%.(ΕΛΣΤΑΤ,2020).
Από τα παραπάνω δεδομένα με μια πρώτη ματιά θα παρατηρήσουμε ότι το πρόβλημα εστιάζεται σε περιοχές που το τουριστικό προϊόν σε οποιαδήποτε μορφή του ( καταλύματα , εστίαση , ψυχαγωγία, λιανικό εμπόριο ) είναι κυρίαρχο στοιχειό της αγοράς. Είναι όμως αληθές αυτό ;
Αν δούμε τα στοιχεία που μας δίνουν μελέτες για τον τουρισμό για το 2018, η συμβολή του ήταν στα 21,6 δις ευρώ (ΙΝΣΕΤΕ ,2018) και αποτελούσε το 11,7%του ΑΕΠ της χώρας . Δεν σταματάμε όμως εκεί καθώς μέσω του τουρισμού υπάρχει και μια αλυσιδωτή αντίδραση στην οικονομία άλλων τομέων όπως το εμπόριο η εστίαση και πολλές άλλες δραστηριότητες . Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), κάθε € 1,0 που δημιουργεί η τουριστική δραστηριότητα, δημιουργεί έμμεση και προκαλούμενη πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα € 1,2 και άρα, συνολικά, δημιουργεί € 2,2 ΑΕΠ. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΕ ο προκύπτων πολλαπλασιαστής του τουρισμού για την ελληνική τουριστική οικονομία ανέρχεται σε 2,65 που σημαίνει πως η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται στα (47,4-57,1) δις ευρώ που αντιστοιχούν στο 25,7%-30,9% του ΑΕΠ της χώρας .(ΙΝΣΕΤΕ ,2018). Συνεχίζοντας στην ίδια μελέτη αντλούμε χρήσιμα δεδομένα και για την απασχόληση στον τομέα του τουρισμού , που αποτελεί το 16,7% του συνολικά εργαζόμενου πληθυσμού, και αν υπολογίσουμε με τον αντίστοιχο πολλαπλασιαστή όπως και στο ΑΕΠ έχουμε και εδώ 36,7%-44,2% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας .
Τώρα σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, για την επίπτωση του COVID-19 στον τουρισμό προβλέπεται μείωση 20%-30% των αφίξεων κατά μέσο όρο παγκοσμίως, και με δεδομένο ότι το επίκεντρο του ιού είναι η Ευρώπη η μείωση και στην χώρα μας θα είναι μεγαλύτερη . Η προβλέψεις χαμένων θέσεων εργασίας στον τουρισμό για την Ευρώπη υπολογίζονται στα 10,2 εκ. (ΙΝΣΕΤΕ ,2020).
Όπως καταλαβαίνουμε από την παράθεση των πιο πάνω δεδομένων η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα καθώς είναι εξαρτώμενη άμεσα από το τουριστικό προϊόν . Δεν είναι όμως μόνο το κομμάτι του τουρισμού εκείνο που έχει πληγεί. Μεγάλο πλήγμα έχουν δεχτεί και οι υπηρεσίες της εκπαίδευσης καθώς αυτή τη στιγμή (και άγνωστο για πόσο ακόμα), έχουν χάσει ένα μεγάλο μέρος της σχολικής – ακαδημαϊκής χρονιάς. Όπως είδαμε παραπάνω το 88,9% των εν λόγο επιχειρήσεων τελούν υπό αναστολή και το 90% των εργαζομένων τους σε ένστολη συμβάσεων. Παρόμοια εικόνα και στον τομέα ψυχαγωγίας και άθλησης . Ο τομέας των υπηρεσιών εστίασης βρίσκεται στο 80,9% σε αναστολή λειτουργίας με τεράστιο αριθμό επιχειρήσεων 66.681 να έχουν μηδενικούς τζίρους . Το λιανικό εμπόριο με 59.838 επιχειρήσεις σε αναστολή έχει δεχτεί τεράστια πλήγματα Όλοι οι τομείς της οικονομίας είτε άμεσα είτε εμέσα έχουν πληγεί οικονομικά από την υπάρχους κατάσταση.
Αξίζει να σημειώσουμε πως απο τις προαναφερθήσες επιχειρήσεις , ο τομέας του λιανικού εμπορίου και της εστίασης παρουσιάζει τους μεγαλύτερους κύκλους εργασιών για το Πρώτο και Δεύτερό τρίμηνο του έτους διαχρονικά. Για το 2019 η εστίαση στο πρώτο τρίμηνο είχε 932.560.000 κύκλο εργασιών και για το δεύτερο τρίμηνο 1.326.928.000. Και το λιανικό εμπόριο για το 2019 1.977.151.000 και 2.442.296.000 ευρώ αντίστοιχα. Γίνεται φανερό με τα αριθμητικά δεδομένα ότι το πλήγμα θα είναι τεράστιο καθώς για το μεγαλύτερο ποσοστό των εν λόγο επιχειρήσεων ο τζίρος έχει εκμηδενιστεί .
Από την πλευρά του Κράτους έχουν ήδη ψηφιστεί 6 Πράξεις Νομοθετικού περιεχομένου και δεκάδες υπουργικές απόφασης με σκοπό τόσο την υγειονομική αντιμετώπιση της κατάστασης όσο και την Οικονομική αντιμετώπιση της . Στις εν λόγο ΠΝΠ έχουν θεσπιστεί μέτρα οικονομικής ενίσχυσης τόσο των εργαζομένων όσο και των επιχειρήσεως . Βασικός κορμός των μέτρων όσο αφορά τους εργαζόμενους είναι:
- Η ενίσχυση-αποζημίωση των εργαζομένων που έχουν τεθεί οι συμβάσεις τους σε αναστολή για 45 ημέρες , με πόσο 800€ εφάπαξ.
- Μείωση του ενοικίου κατοικίας του εργαζομένου κατά 40%
- ΑΠΟ ΠΛΕΥΡΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ :
- Οικονομική ενίσχυση- αποζημίωση 800 € σε επιχειρήσεις που έκλεισαν με κρατική εντολή η θεωρούνται πληγείσες πληρόντας συγκεκριμένες προϋποθέσεις .
- Αναστολή πληρωμών οφειλών προς το Δημόσιο
- Χορήγηση χαμηλότοκου δανείου για τις εν λόγο επιχειρήσεις.
- Έκπτωση ασφαλιστικών εισφορών .
- Εκπτώσεις εμπρόθεσμης καταβολής φόρων
Η συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας είναι βέβαιη και έχει ήδη ξεκινήσει , τα εισοδήματα των εργαζομένων από την προηγούμενο μήνα έχουν κατρακυλήσει , οι επιχειρήσει όντας κλειστές βλέπουν τους τζίρους να έχουν μηδενιστεί . Η απώλεια θέσεων εργασίας θα έχει άμεση επίπτωση στην αγορά καθώς ,μεγάλο μέρος του εισοδήματος των εργαζόμενων που είδαν τα έσοδα τους να καταρρέουν ή έχουν χάσει την δουλεία τους μετατρεπόταν σε καταναλωτικά αγαθά. . Η απώλεια των εισοδημάτων θα οδηγήσει σε απώλεια στην ζήτηση των εμπορευμάτων – υπηρεσιών και αυτό με την σειρά του θα οδηγήσει σε απώλεια κερδών από την πλευρά των επιχειρήσεων .
Αν δούμε τα στοιχεία μας στις 59.838 επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου που τελούν σε αναστολή εργάζονται 145.336 εργαζόμενοι αναλογία λιγότερη από 1 προς 3. Στον τομέα της εστίασης στις 82.412 που τελούν υπό αναστολή εργάζονται 384.196 εργαζόμενοι δηλαδή περίπου 4,5 εργαζόμενοι κατά μέσο όρο. Στον τομέα της άθλησης στις 7.975 επιχειρήσεις που τελούν υπό αναστολή εργάζονται 30.502 δηλαδή περίπου 4 εργαζόμενοι κατά μέσο όρο ανά επιχείρηση. (ΕΛΣΤΑΤ ,2020) .
Το μεγάλο πλήγμα όπως μαρτυρούν τα στοιχεία μας το έχουν δεχτεί οι μικρές επιχειρήσεις της χώρας . Οι περισσότερες από τις εν λόγο επιχειρήσεις βρίσκονται στα όρια της Βιωσιμότητα . Πολλές δε από αυτές αντιμετώπιζαν και πολλά προβλήματα ρευστότητας εδώ και καιρό . Αυτό Μας το μαρτυρούν και τα αριθμητικά δεδομένα που αντλούμε από την ΑΑΔΕ σχετικά με την πρόσφατη ρύθμιση των 120 δόσεων . Έγιναν συνολικά 580.609 ρυθμίσεις ύψους 4.324.019.101 € με το 60,09% των ρυθμίσεων και το 83,12% του ρυθμιζόμενου πόσου να έχει γίνει στο μέγιστο αριθμό δόσεων .(ΑΑΔΕ,2019). Το συνολικό ληξιπρόθεσμό χρέος μετά την αφαίρεση του ανεπίδεκτου είσπραξης χρέους ανέρχεται στα 84.090.000.000 ευρω στις 31/12/2019 (ΑΑΔΕ,2019).
Στα ασφαλιστικά ταμεία οι οφειλές στις 31/12/2019 ανέρχονταν σε 35.383.230.238 € (ΚΕΑΟ ,2019). Το μεγαλύτερο μέρος αφορά ΙΚΑ – ΕΤΑΜ /ΕΦΚΑ μισθωτών 19.428.991.238€ , ΟΑΕΕ / ΕΦΚΑ μη μισθωτών 11.976.961.648€ και 1.497.768.639€.
Τέλος αξίζει να αναφερθούμε και στο δημόσιο χρέος της χώρας το οποίο ανέρχεται στα 356.000.000.000 € σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση 31/12/2019 του Οργανισμού διαχείρισης δημοσίου χρέους . Το ΑΕΠ της χώρας ανήλθε σε 187.500.000.000 € ποσοστιαία τους σχέση είναι 189,86% του ΑΕΠ . Αν λάβουμε υπόψη από τα παραπάνω νούμερα που αναφέραμε μόνο για τον τουρισμό και τις παρακείμενες δραστηριότητας μια απώλεια της τάξης των 30.000.000.000 € περίπου θα μας οδηγήσει σε ένα ΑΕΠ 157.500.000.000€ και μια σχέση ποσοστιαία με το χρέος της τάξης του 226% ως ποσοστό του ΑΕΠ . Και όλο αυτό αν δεν αυξηθεί ο δανεισμός της χώρας. Καταλαβαίνουμε ότι ερχόμαστε και πάλι σε δημοσιονομικό αδιέξοδο. Το πρωτογενές Έλλειμμα είναι βέβαιο καθώς τα έσοδα του κράτους από φόρους δεν θα ικανοποιηθούν( τα ληξιπρόθεσμα προς το δημόσιο ρυθμιζόμενα και μη ) με αποτέλεσμα να πρέπει να γίνουν σοβαρές περικοπές στις δημοσιές δαπάνες . Σίγουρα θα αντιμετωπιστούν μελλοντικών προβλήματα τήρησης των ρυθμιζόμενων οφειλών που προαναφέραμε με αποτέλεσμα την διόγκωση των οφειλών προς το δημόσιο από ποινές και προσαυξήσεις και φυσικά δυσκαμψία της αγοράς απο αναβίωση μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης σε τραπεζικούς λογαριασμούς επιχειρήσεων από πλευράς δημοσίου. Τα προβλήματα ρευστότητας λόγο απώλειας ρυθμίσεων θα αποδιοργανώσουν την αγορά που ήδη έχει πληγεί σημαντικά.
Συμπερασματικά καταλήγουμε πως ο COVID-19 εκτός της μεγάλης υγειονομικής κρίσης έχει φέρει και μια τεράστια οικονομική κρίση προ των πυλών. Σίγουρα τα μέτρα που ελήφθησαν ήταν αναγκαία άλλο όχι ικανά να αποτρέψουν την μεγάλη απώλεια που έχει συντελεστεί και θα συνεχίσει στο άμεσο μέλλον . Ακόμα δημιουργούνται οι εξής προβληματισμοί :
- Aαναστέλλοντας τις πληρωμές προς το δημόσιο μήπως απλά μεταφέρουμε το πρόβλημα μερικούς μήνες πιο πέρα ; καθώς ακόμα και να ανοίξουν οι επιχειρήσεις θα καταφέρουν να αναπληρώσουν το χαμένο έδαφός για να εξυπηρετήσουν τις τρέχουσες αλλά και παρελθούσες υποχρεώσεις τους ;
- Δίνοντας τα 800€με τις όποιες προϋποθέσεις σε εργαζόμενους και επιχειρηματίες μπορεί να αναπληρωθεί το κενό της χαμένης ζήτησης και φυσικά να καλυφθούν οι ανάγκες των οικογενειών που εξαρτώνται από αυτό ;
- Σε μια τέτοια δημοσιονομική κρίση που θα οδηγήσει σε ανικανότητα της εξυπηρέτησης της χώρας στα δημόσια χρέη της είναι βιώσιμος ξανά ο εξωτερικός δανεισμός ή θα οδηγηθούμε σε νέα εποχή μνημονίων ;